بررسی تأثیر موقعیت ارتباطی بر انتخاب راه‌بردهای ادب .عباسعلی آهنگر/بتول اشرفی

  بررسی تأثیر موقعیت ارتباطی بر انتخاب راه‌بردهای ادب   در مکالمه‌های دانش‌آموزان دختر دبیرستانی در بیرجند       عباسعلی آهنگر [1]   بتول اشرفی [2]     تاریخ دریافت: 11/10/89   تاریخ تصویب: 19/4/91   در مکالمه‌های دختران دبیرستانی در شهرستان بیرجند، تفاوت‌هایی در شیوه استفاده از راه‌بردهای ادب در موقعیت‌های ارتباطی مختلف دیده میشود. در پژوهش حاضر، راه‌بردهای ادب مورد‌استفاده در پیکرهای از مکالمه‌های تعدادی از دختران نوجوان بیرجندی را در موقعیتهای ارتباط با همسالان، خانواده (خواهر بزرگ‌تر) و دبیران توصیف، تحلیل و مقایسه کرده و میزان تأثیر موقعیت ارتباطی (رابطه بین گوینده و شنونده) را بر انتخاب انواع راه‌بردهای ادب نشان داده‌ایم. برای انجام‌دادن این پژوهش، نخست، دادههای پژوهش را از‌طریق مشاهده مستقیم و ضبط مکالمه‌های دانش‌آموزان در موقعیت‌های یاد‌شده گرد آورده و سپس آن‌ها را طبقه‌بندی و تحلیل کرده‌ایم. نتایج تحقیق، بیانگر آن است که میزان استفاده از انواع مختلف راه‌بردهای ادب در موقعیتهای مختلف، با یکدیگر متفاوت و ادب سلبی [3] در همه موقعیتها، از ادب ایجابی [4] ، رایجتر است. در‌میان راه‌بردهای ادب سلبی، استفاده از پرسش، هنگام ارتباط با همسالان و خانواده، از همه موارد، بیشتر و معذرتخواهی، از همه کمتراست. هنگام ارتباط با دبیران، برخلاف زمان ارتباط با همسالان و خانواده، راه‌بردهای غیرمستقیم، از دیگر راه‌بردها کمتر و احترام، بیشتر از دیگر راه‌برد‌ها به‌کار میرود. استفاده از راه‌برد بیان مستقیم [5] در‌قالب صورت امری، هنگام ارتباط با همسالان، از دیگر راه‌بردها و موقعیت‌ها بیشتر و هنگام ارتباط با دبیران، کمتر است. استفاده از ادب سلبی نیز در مقایسه با دیگر راه‌بردها، هنگام ارتباط با دبیران، رایجتر است.     واژههای کلیدی: ادب، وجهه، ادب سلبی، ادب ایجابی، راه‌بردهای ادب.   [1] . دانشیار و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه سیستان و بلوچستان . [email protected]     [2] . کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی دانشگاه سیستان و بلوچستان [email protected],     [3] . negative politeness   [4] . positive politeness   [5] . bald-on-record strategy